MOU คืออะไร ? ในหลากหลายแง่มุม การเงิน การเมือง และอื่น ๆ

คะน้าใบเขียว
ผู้เขียน: คะน้าใบเขียว Published: มิถุนายน 1, 2023
คะน้าใบเขียว
คะน้าใบเขียว
นักเขียนรุ่นไฮบริด เขียนบทความด้านการบริหารเงินส่วนบุคคลและการลงทุนต่าง ๆ กว่า 7 ปี เริ่มต้นที่งานเขียนที่ Rabbit Finance จนย้ายมาที่ Rabbit Care และ Asia Direct
mou

ด้วยกระแสการเมือง และการร่างรัฐบาลใหญ่ จึงทำให้มีคำว่า MOU ถูกกล่าวขึ้นมาอย่างมากขึ้นในสังคมไทย แต่น้อยคนนักที่จะเข้าใจความหมายที่แท้จริงขอว่า MOU คืออะไร ? วันนี้แรบบิท แคร์ จึงอยากพูดถึงในหลากหลายบริบทไม่ใช่แค่การเมือง หากแต่ในรูปแบบของธุรกิจ การเงิน และอื่น ๆ อีกมากมาย บอกเลยว่าไม่รู้ไม่ได้แล้ว!

MOU คืออะไร ?

MOU ย่อมาจาก Moment of Understanding คือ บันทึกความเข้าใจร่วมกันของบุคคล หรือนิติบุคคล 2 ฝ่าย หรือมากกว่านั้น หรือคือช่วงเวลาที่ผู้คนเข้าใจ สร้างข้อตกลงร่วมในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือประเด็นใดประเด็นหนึ่ง โดยสามารถใช้ได้หลากหลายบริบท ตั้งแต่การเรียนการสอน การสื่อสาร การเมืองการปกครอง ไปจนถึงธุรกิจ การเงิน

MOU จึงเป็นลักษณะข้อตกลง แสดงเจตจำนง ความเข้าใจร่วมกัน แต่ไม่ได้หมายความว่าเป็นข้อตกลงที่ถูกบังคับให้ปฎิบัติตาม หรือมีข้อผูกมัดตามกฎหมาย ฉะนั้นจึงสามารถตกลงให้ หรือเปลี่ยนแปลงข้อตกลงที่กระทำร่วมกันได้ทุกเมื่อ 

mou

MOU VS MOA แตกต่างกันอย่างไร ?

MOU – Moment of Understanding บันทึก ‘ความเข้าใจ’

MOA – Moment of Agreement บันทึก ‘ข้อตกลง’

ข้อแตกต่างที่สำคัญที่สุดคือคำว่า ความเข้าใจ กับคำว่า ข้อตกลง ซึ่งในด้านความเข้มข้น จริงจัง ข้อตกลง หรือ MOA จะมีความจริงจังมากกว่า MOU โดยความแตกต่างสำคัญคือ หากผิดสัญญาข้อตกลงในรูปแบบของบันทึกความเข้าใจจะไม่สามารถฟ้องคดีได้ เป็นข้อตกลงที่ไม่ผูกมัดทางกฎหมาย (non-legally binding agreement) แต่หากเป็นในรูปแบบของ MOA หากผิดสัญญาจะสามารถฟ้องคดีความได้ จึงเป็นสัญญาที่มีความผูกมัดมากกว่า (legally binding agreement) ฉะนั้นรายละเอียดของ MOA จึงจะมีความชัดเจนกว่า ตั้งแต่จุดประสงค์ของสัญญา หลักปฎิบัติ บทบาทของแต่ละฝ่าย ข้อห้ามข้อปฎิบัติ จะต้องระบุอย่างเป็นรูปธรรม

ฉะนั้นสัญญา หรือข้อตกลงบางอย่างที่มีความสำคัญมาก ๆ เช่นทางด้านธุรกิจ หรือการเมืองการปกครอง จะถูกทำขึ้นด้วยการร่วมเซ็น MOU ก่อน มีการประชุม และประเมิน ตกลงกันหลายครั้ง ก่อนที่จะทำ MOA ซึ่งมีการผูกมัดทางกฎหมาย หากผิดสัญญาจะสามารถฟ้องศาลได้ตามรูปแบบข้อกำหนดที่ได้เซ็นยินยอมทั้ง 2 ฝ่าย

ร่าง MOU อย่างไร ?

ก่อนที่จะระบุรายละเอียดของ MOU หรือ MOA สิ่งที่จะต้องระบุชัดเจนคือ LOI (Letter of Intent) หรือหนังสือแสดงเจตจำนง โดยเป็นการร่างกรอบความร่วมมือคร่าว ๆ หลังการเจรจาเบื้องต้น แต่แสดงให้เห็นว่าคู่เจรจาทุกฝ่าย ยินดีเจรจาเพิ่มเติมหรือพร้อมเตรียมเดินหน้าสู่การทำข้อตกลงต่อไป เป็นหลักเกณฑ์ที่ระบุนัยยะในการประชุมแต่ละครั้งเพื่อไม่ให้ผู้ร่วมประชุมหลุดประเด็น หรือยึดติดกับจุดประสงค์ของวาระประชุมอย่างมีประสิทธิภาพ โดยในไทยอาจไม่ได้มีกฎหมายระบุว่าทุกการเซ็นบันทึกความเข้าใจ จะต้องมีการทำ LOI ทุกครั้ง แต่อย่่างประเทศอเมริกา ระบุไว้เลยว่าทุกบันทึกความเข้าใจ จะต้องมี LOI

หลักจากนั้นก็ถึงขั้นตอนการร่วมประชุม และสร้างข้อตกลงร่วมขึ้นมา โดยมีข้อมูลสำคัญที่บันทึกความเข้าใจ จะต้องระบุ ได้แก่ : โดยระบุชื่อของฝ่ายที่เกี่ยวข้อง/  อธิบายโครงการที่พวกเขาเห็นพ้องกัน / กำหนดขอบเขตของโครงการ / ระบุรายละเอียดหน้าที่และความรับผิดชอบของแต่ละฝ่าย

โดยส่วนมากแล้ว MOU จะเริ่มจากการร่างสัญญาของแต่ละฝ่ายขึ้นมาก่อน โดยระบุว่าสิ่งที่ฝ่ายของตนต้องการคืออะไร ? สิ่งที่ต้องการจากฝ่ายอื่นคืออะไร ? และสิ่งไหนที่อยู่นอกเหนือจากข้อตกลง เป็นสิ่งที่ไม่สามารถต่อรองได้ (Non-negotiable) ยิ่งมีหลายฝ่ายเกี่ยวข้องกันภายในบันทึกความเข้าใจ ข้อตกลงก็ยิ่งจะเกิดขึ้นได้ยากเท่านั้น เพราะแต่ละฝ่ายก็มีสิ่งที่ต้องการ และสิ่งที่ไม่สามารถต่อรองได้ จึงต้องจัดการหาพื้นที่ตรงกลางที่ทุกฝ่ายยินยอม และเป็นธรรม จึงไม่ใช่สิอ่งแปลกเลยหากบางครั้งเพียงแค่การร่างบันทึกความเข้าใจ อาจกินเวลา 2 – 3 สัปดาห์กว่าที่จะหาจุดลงตัวได้ หรือสุดท้ายเซ็นบันทึกความเข้าใจไปแล้ว แต่ไม่เกิดการเซ็นสัญญาจริง

mou

MOU ในแต่ละบริบท

หลังจากเข้าใขความหมายของ MOU กันแล้ว เรามาดูกันดีกว่าว่า MOU ในแต่ละบทบาท มันคืออะไร แตกต่างกันอย่างไรบ้าง ? เพราะคอนเซ็ปต์ของบันทึกความเข้าใจ ก็เป็นอะไรที่ค่อนข้างกลาง ๆ ถูกใช้ได้กับในทุกวงการ 

MOU และการเมือง

อย่างที่เห็นกันมากมายในสื่อกระแสหลัก กระแสรอง ที่มีการใช้ MOU ตั้งรัฐบาล ร่วมกันระหว่างพรรคหลัก และพรรครอง ซึ่งนับว่าเป็นครั้งแรกที่ประเทศไทยใช้บันทึกความเข้าใจ ในการตั้งรัฐบาล โดยปกติการเมืองไทยจะใช้การให้ ‘สัตยาบัน’ หรือเป็นสัญญาปากเปล่า โดยไม่ได้มีการบันทึกอย่างเป็นทางการโดยเป็นรายลักษณ์อักษร 

หากแต่ในครั้งนี้ได้มีการร่าง MOU ขึ้นมาเพื่อให้มีความชัดเจนว่าแต่ละฝ่ายมีจุดยืนอย่างไร ซึ่งก็เป็นข้อดี ถึงแม้ว่า บันทึกความเข้าใจ จะไม่ได้มีผลผูกขาดทางกฎหมาย แต่ก็เป็นหลักฐานมัดมือชัดเจนเมื่อมีการผิดสัญญา หรือกลับคำ ซึ่งถึงแม้ว่าการนำหลักบันทึกความเข้าใจมาใช้ในบริบทของการเมืองจะค่อนข้างแปลกใหม่สำหรับการเมืองไทย แต่ในต่างประเทศ โดยเฉพาะประเทศที่มีเสรีในการเลือกตั้ง แกละใช้รูปแบบรัฐบาลผสม การทำสัญญาความเข้าใจเพื่อตั้งรัฐบาล ไม่ได้เป็นสิ่งที่แปลกใหม่แต่อย่างใด

ยกตัวอย่างประเทศอังกฤษ ปี 2015 ได้มีการเซ็น “Confidence and Supply Agreement” ตกลงร่วมเสียงพรรคคอนเซอเวทีฟ กับพรรครองอื่น ๆ เพื่อร่วมโหวตให้กลายเป็นเเสียงส่วนใหญ่ โดยใช้เวลาต่อรอง ตกลงกันกว่า 2 อาทิตย์เพื่อที่จะร่วง MOU ขึ้นมา

ประเทศเยอรมัน ร่างข้อตกลงภายในพรรคร่วมรัฐบาลทั้งสามพรรคดังกล่าว ลงนามในข้อตกลงที่มีจำนวนกว่า 177 หน้าในชื่อว่า “Dare more progress – Alliance for Freedom, Justice and Sustainability” ในปี 2021 เพื่อเป็นแบบร่างแผนการบริหารประเทศตลอดระยะเวลา 4 ปี

MOU และธุรกิจ การเงิน

นอกจากนั้น MOU ยังถูกใช้อย่างแพร่หลายในแวดวงเศรษฐกิจ โดยเฉพาะในกรณีของการร่วมมือทางธุรกิจของบริษัทยักษ์ใหญ่ หรือการหาคู่ค้าร่วมกัน เพื่อสร้างข้อสรุปที่ยุติธรรม และเกิดผลประโยชน์ต่อทุกฝ่าย ซึ่งข้อตกลงทางธุรกิจมีรายละเอียดที่เยอะ และซับซ้อนอย่างมาก ฉะนั้นเพื่อไม่ให้เกิดความเสียหายต่อธุรกิจจริง ๆ จึงควรจะทำข้อตกลงบันทึกความเข้าใจ เสียก่อน ซึ่งหากข้อตกลงไม่สำเร็จ ผลเสียที่จะเกิดขึ้นกับธุรกิจจะไม่เกิดขึ้ิน ไม่มีผลผูกมัดใด ๆ ทางกฎหมาย แต่มีก็แค่เสียหายด้านเวลา หรือทุนทรัพย์เล็กน้อยในการจัดการประชุม

MOU ในชีวิตประจำวัน

MOU ที่เราสามารถเจอได้ในชีวิตประจำวัน ส่วนมากจะเจอได้เมื่อเราซื้อขายของชิ้นใหญ่ เช่น บ้าน หรือที่ดิน โดยอาจมีการร่างสัญญาซื้อขายขึ้นมาก่อนเพื่อเป็นการรับรู้ระหว่างผู้ซื้อขาย โดยจะยังไม่ใช่การเซ็นสัญญาฉบับจริง และยังไม่ได้มีผลทางกฎหมายใด ๆ ซึ่งสัญญาลักษณะนี้อาจเรียกได้ว่า สัญญาจะซื้อจะขาย แต่ลักษณะ หรือคอนเซ็ปต์ มีความคล้ายคลึงกับ บันทึกความเข้าใจอย่างมาก 

ข้อดีข้อเสียของ MOU

หนังสือยินยอม (Memorandum of Understanding: MOU) ช่วยให้ฝ่ายทั้งหมดสามารถระบุวัตถุประสงค์และเป้าหมายทั้งหมดได้อย่างชัดเจน ซึ่งจะลดความไม่แน่ใจและป้องกันไม่ให้เกิดข้อพิพาทที่ไม่คาดคิดในอนาคต นอกจากนี้ โดยการระบุอย่างชัดเจนว่าแต่ละฝ่ายคาดหวังอะไรจากอีกฝ่าย หนังสือยินยอมจะเป็นแบบแผนการที่สำหรับการทำสัญญาที่สอดคล้องหรือไม่สอดคล้องกับฝ่ายทั้งสอง ที่อาจต้องเริ่มร่างในอนาคตหรือไม่ต้องร่าง

ข้อเสียที่สำคัญของหนังสือยินยอม ขึ้นอยู่กับมุมมองของแต่ละฝ่าย คือไม่จำเป็นต้องผูกมัดตามกฎหมาย ในบางกรณีนี้อาจเป็นประโยชน์ เนื่องจากทั้งสองฝ่ายไม่ต้องปฏิบัติตามสิ่งที่พวกเขาได้กล่าวในหนังสือยินยอม พวกเขาสามารถยุติหรือเปลี่ยนความคาดหวังได้ตามต้องการ แต่นั่นขึ้นอยู่กับจุดมุ่งหมายและภาษาทางกฎหมายของหนังสือยินยอม

mou

การร่างหนังสือยินยอมอาจใช้เวลาและแผนการสำคัญในการสร้าง และถ้ามีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเปลี่ยนความต้องการอย่างสิ้นเชิง การสร้างหนังสือยินยอมก็จะเป็นการสูญเสียทรัพยากรขนาดใหญ่

จะเห็นว่าเรื่องของ MOU อยู่ใกล้ตัวเรา ๆ มากกว่าที่ทุกคนคิด ซึ่งโดยรวมแล้วมีขึ้นเพื่อป้องกันความผิดพลาดในการตัดสินใจสำคัญ ฉะนั้นไม่ว่าจะเป็นสัญญาเชิงธุรกิจ ไปจนถึงธุรกรรมซื้อขายบ้านรถ เราควรจะพิจารณารายละเอียดทุกครั้งก่อนเซ็น ไปจนถึงการเซ็นขอสินเชื่อต่าง ๆ ซึ่งหากใครอยากได้สินเชื่อส่วนบุคคล ข้อเสนอดี แรบบิท แคร์ มีให้คุณ คลิกไปดูต่อได้เลย !


บทความแนะนำอื่นๆ : เศรษฐกิจและกฎหมาย

ทำความเข้าใจการเล่นแชร์ แบบไหนถือว่าผิดกฎหมาย เข้าใจความเป็นมาของยุคอัตราเงินเฟ้อดุดันไม่เกรงใจใคร และรู้วิธีรับมือ! เจาะลึกเรื่องภาษีมรดก จ่ายอย่างไร? คำนวณอย่างไร? พาณิชย์เสนอ เพิ่มยา-ค่าบริการ ขึ้น เป็นบัญชีสินค้าและบริการควบคุม สรรพากรคาดเก็บ ภาษี 2563 ได้มากถึง 2.1 ล้านล้านบาท เจาะลึกทุกเรื่องโฉนดที่ดิน เช็คโฉนดที่ดินอย่างไร อยากรู้ คลิก! รู้จักกับ ผู้จัดการมรดก บุคคลสำคัญที่ขาดไม่ได้!

บทความแคร์การเงิน

Rabbit Care Blog Image 101965

แคร์การเงิน

ดอกเบี้ยลอยตัว คืออะไร? ต่างกับดอกเบี้ยคงที่อย่างไร? มาลองคำนวณกัน

ดอกเบี้ยลอยตัว คืออะไร? ดอกเบี้ยลอยตัว (Floating Interest Rate) หรือที่เรียกว่า อัตราดอกเบี้ยผันแปร คือ อัตราดอกเบี้ยที่มีการเปลี่ยนแปลงตามสภาวะเศรษฐกิจ
กองบรรณาธิการ
09/06/2025
Rabbit Care Blog Image 101805

แคร์การเงิน

คำนวณยอดเงินดาวน์ที่เหมาะสม ง่ายๆ ในไม่กี่คลิก!

ทำไมต้องวางเงินดาวน์ให้เหมาะสม? การวางเงินดาวน์ที่เหมาะสมช่วยลดภาระดอกเบี้ยและค่างวดผ่อนชำระในอนาคต
กองบรรณาธิการ
06/06/2025
Rabbit Care Blog Image 99755

แคร์การเงิน

การโปะงวดรถ คืออะไร เหมือนการปิดงวดรถก่อนกำหนดไหม มีข้อดี-ข้อเสียอย่างไร ?

เรื่องสำคัญที่เจ้าของรถทุกคนจะต้องรู้ไว้โปะงวดรถ คืออะไร จ่ายค่างวดรถเกินยอด ทำได้หรือไม่ การโปะรถยนต์มีข้อดี หรือข้อเสียอย่างไร ควรทำไหม ?
คะน้าใบเขียว
11/03/2025