ดนตรีบำบัด คืออะไร ? ดนตรีสามารถบำบัดจิตใจและความเครียดได้จริงหรือไม่ ?

เราต่างก็ทราบกันดีอยู่แล้วว่าเสียงดนตรีสามารถช่วยให้เกิดความผ่อนคลายของร่างกายและจิตได้ แต่รู้หรือไม่นั้นว่าในทางการแพทย์นั้นมีการใช้ดนตรีบำบัดในการรักษาอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ ได้ อีกทั้งยังเป็นที่ยอมรับในวงกว้างของการแพทย์ทั่วโลก

สมัครประกันสุขภาพกับน้องแคร์ รับบริการปรึกษาแพทย์ฟรี! ไม่ต้องไปโรงพยาบาล

เลือกแผนประกันสุขภาพที่คุณสนใจ

IPD/OPDโรคเฉพาะอุบัติเหตุ

ชื่อนามสกุล

หมายเลขโทรศัพท์

ดนตรีบำบัด คืออะไร ?

ดนตรีบำบัด Music Therapy คือ การบำบัดรักษาอาการทั้งทางกายภาพและจิตใจของผู้เข้ารับการบำบัดด้วยการใช้องค์ประกอบทางดนตรีต่าง ๆ เช่น เนื้อเพลง ท่วงทำนอง จังหวะ โดยนักดนตรีบำบัดนั้นจะเป็นผู้จัดการเกี่ยวกับกิจกรรมและเพลงที่จะใช้ในการบำบัดให้แก่ผู้เข้ารับการบำบัดนั่นเอง

ดนตรีบำบัดถูกนำมาใช้ในทางการแพทย์ได้อย่างไร ?

MedParkHospital ได้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับดนตรีบำบัดว่า ดนตรีบำบัดนั้นได้ทำการพัฒนามาจากตำนานกรีกที่มีความเชื่อว่าเสียงดนตรีจะช่วยขับไล่สิ่งไม่ดีที่ก่อให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บออกจากตัวมนุษย์ได้ ต่อมาเมื่อวิทยาศาสตร์มีการพัฒนามากขึ้น ฟลอเรนซ์ ไนติงเกลผู้ให้กำเนิดการพยาบาลสมัยใหม่ ได้มีการนำดนตรีมาใช้ในเชิงทางการแพทย์ในปี พ.ศ.2402 เพราะเชื่อว่าดนตรีสามารถช่วยฟื้นฟูอาการของผู้ป่วยจากโรคต่าง ๆ ได้ และดนตรีก็ถูกนำมาใช้ในทางการแพทย์อย่างแพร่หลาย จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2487 มหาวิทยาลัยมิชิแกนได้เปิดหลักสูตรดนตรีบำบัดขึ้นเป็นครั้งแรก จากนั้นหลักสูตรดนตรีบำบัดก็ถูกเปิดสอนในสถาบันอุดมศึกษาและมีการวิจัยอย่างกว้างขวางในประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก

ดนตรีบำบัดมีกี่ประเภท อะไรบ้าง ?

สำหรับการบำบัดด้วยการใช้ดนตรีบำบัดนั้นโดยปกติแล้วในทางการแพทย์จะมีการแบ่งประเภทของดนตรีบำบัดออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ ด้วยกัน นั่นก็คือ

• ดนตรีบำบัดทางด้านกายภาพ หรือก็คือการใช้วิธีการตอบสนองของร่างกายต่อการใช้ดนตรีบำบัด ทั้งในการร้องเพลง เล่นเครื่องดนตรี เคลื่อนไหวตามจังหวะดนตรี สิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นการตอบสนองของร่างกายที่มีต่อดนตรีและส่งผลให้อวัยวะต่าง ๆ ภายในร่างกายถูกกระตุ้น เช่น อัตราการเต้นของหัวใจเพิ่มมากขึ้น ส่งผลให้เลือดสูบฉีดได้ดีขึ้น ทำให้ดนตรีบำบัดสามารถฟื้นฟูอาการต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี เช่น อาการของโรคความดันโลหิต โรคหลอดเลือดหัวใจ เป็นต้น

• ดนตรีบำบัดความเครียดทางด้านจิตใจ การใช้ดนตรีบำบัดทางด้านจิตใจนั้นจะเป็นการเปลี่ยนจุดสนใจของผู้ที่เข้ารับการบำบัดให้มีสมาธิอยู่กับตนเอง ทำให้สภาวะอารมณ์ดีขึ้น อีกทั้งเสียงของดนตรียังส่งผลให้สมองของเรานั้นเคลื่อนไหวเป็นจังหวะเช่นเดียวกับจังหวะดนตรี ดังนั้นการใช้ดนตรีบำบัดทำให้คลื่นสมองรู้สึกผ่อนคลายในระดับลึกได้ก็จะได้ประสิทธิภาพเทียบเท่ากับการทำสมาธิ ช่วยฟิ้นฟูโรคสมาธิสั้น และช่วยให้สมองหลั่งสารเอ็นโดรฟินทำให้เกิดความผ่อนคลายและความสุขต่อผู้เข้ารับการบำบัดลดความวิตกกังวลและความเครียดนั่นเอง

ลักษณะเด่นของดนตรีบำบัด

ความจริงแล้วดนตรีบำบัดนั้นมีคุณลักษณะเด่นเฉพาะตัวมากมายหลายด้านมาก สามารถทนำไปประยุกต์ใช้ได้ในหลากหลายอาการและใช้ได้ในทุกระดับช่วงอายุ โดยลักษณะที่โดดเด่นหรือจุดเด่นของดนตรีบำบัดที่พบได้มาก คือ

• ช่วยกระตุ้นการทำงานของสมองได้หลายส่วน
• ช่วยให้มีสมาธิจดจ่อได้ดียิ่งขึ้น
• สามารถประยุกต์เข้ากับความสามารถของแต่ละบุคคลได้
• เสริมสร้างการรับรู้ที่มีความหมาย
• เสริมสร้างความสนุกสนานผ่อนคลาย
• เป็นเครื่องมือช่วยจำที่มีประสิทธิภาพ
• ช่วยสร้างความรู้สึกมั่นคงปลอดภัย
• เสริมทักษะด้านการเคลื่อนไหว
• เป็นเครื่องมือที่เข้าถึงความทรงจำและอารมณ์ได้
• ประสบความสำเร็จในการบำบัดได้ง่าย
• ฯลฯ

ดนตรีแนวไหน ใช้เป็นดนตรีบำบัดได้ ?

สำหรับดนตรีที่จะสามารถใช้ในการบำบัดนั้นไม่ได้มีข้อกำหนดตายตัวว่าจะต้องเป็นดนตรีแนวไหน เนื่องจากว่าดนตรีทุกแนวสามารถใช้ในการบำบัดได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับว่าผู้เข้ารับการบำบัดนั้นชื่นชอบดนตรีแนวใด เช่น ดนตรีคลาสสิก (Classic) ดนตรีป๊อป (Pop) ดนตรีแจ๊ส (Jazz) ไม่ว่าจะเป็นดนตรีแนวไหนก็สามารถใช้ในการบำบัดได้ทั้งหมดเลยนั่นเอง

ประโยชน์ของดนตรีบำบัด 

สำหรับประโยชน์ของดนตรีบำบัดก็อย่างที่เราต่างก็ทราบกันดรอยู่แล้วว่ามีประโยชน์ในการฟื้นฟูทั้งร่างกายและจิตใจ โดยการใช้ดนตรีบำบัดนั้นจะช่วยฟื้นฟูได้ 3 ด้านหลัก ๆ ดังนี้

• ด้านจิตใจและอารมณ์ การใช้ดนตรีบำบัดนั้นจะช่วยในการปลดปล่อยความรู้สึกแย่ ๆ ภายในจิตใจออกมา ช่วยให้สภาวะอารมณ์ดีขึ้น สามารถจัดการภาวะอารมณ์และความเครียดได้ดีมากยิ่งขึ้นนั่นเอง

• ด้านกายภาพ เมื่อใช้ดนตรีบำบัดในการกระตุ้นอวัยวะต่าง ๆ ภายในร่างกายจะทำให้อภัยวะภายในร่างกายสามารถทำงานได้ดีมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น อีกทั้งยังช่วยให้ความเจ้บป่วยบรรเทาลง

• ด้านสังคม ดนตรีบำบัดสามารถช่วยส่งเสริมทักษะการเข้าสังคม และเป็นสื่อกลางในการเข้าสังคมได้เป็นอย่างดี

สามารถใช้ดนตรีบำบัด บำบัดใครได้บ้าง ? 

อ่านมาถึงตรงนี้แล้วหลายคนอาจรู้สึกสงสัยว่าดนตรีบำบัดนั้นสามารถใช้กับใครได้บ้าง หากมีความสนใจตนเองนั้นสามารถเข้ารับการบำบัดด้วยดนตรีได้ไหม ความจริงแล้วดนตรีบำบัดสามารถใช้ได้กับผู้คนและสถานการณ์ที่หลากหลาย ดังนี้

• ใช้บำบัดทหาร ในการฝึกฝนและออกปฏิบัติหน้าที่นั้นอาจก่อให้เกิดความเจ็บป่วยได้ทั้งในร่างกายและจิตใจ การใช้ดนตรีบำบัดสามารถช่วยในการฟื้นฟูได้ทั้งสภาพจิตใจ และอาการเจ็บป่วยทางกายภาพจากบาดแผลต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี

• ผู้ป่วยออทิสติก เนื่องจากมีความบกพร้่องทางด้านภาษาและการสื่อสาร ผู้ป่วยออทิสติกจะเรียนรู้ได้ดีเมื่อสิ่งที่ได้ยินมีจังหวะ คาดเดาได้ และมีความสม่ำเสมอ การใช้ดนตรีบำบัดจึงสามารถช่วยพัฒนาทักษาการเรียนรู้และสื่อสารของผู้ป่วยออทิสติกได้นั่นเอง

• ผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ ผู้ป่วยโรคดังกล่าวจะอยู่ในภาวะสมองเสื่อม ไม่สามารถจดจำเรื่องราวในอดีตได้ โดยการใช้ดนตรีในการบำบัดนั้นสามารถช่วยกระตุ้นความทรงจำที่หายไป เพราะดนตรีนั้นสามารถเชื่อมถึงความจำระยะยาวในสมองได้นั่นเอง

• ผู้ป่วยโรคสมาธิสั้น การใช้ดนตรี บำบัดจะช่วยกระตุ้นสมองให้เกิดสมาธิ ทำให้รู้สึกสงบ ผ่อนคลาย จดจ่อกันสิ่งต่าง ๆ รอบตัวได้ดีขึ้นนั่นเอง

• ผู้ประสบอุบัติเหตุ ผู้ป่วยหลายคนเคยประสบอุบัติเหตุที่ส่งผลกระทบต่อร่างกายและจิตใจเป็นอย่างมากจนอาจก่อให้เกิดภาวะซึมเศร้าหรืออาการแพนิคไปจนถึงอาการหวาดระแวงผู้คนรอบข้าง การใช้ดนตรีบำบัดจะสามารถช่วยฟื้นฟูทั้งร่างกายและจิตใจของผู้ป่วยได้

• ผู้ใช้สารเสพติด ดนตรีบำบัดสามารถช่วยลดความต้องการสารเสพติดได้ เนื่องจากมีส่วนช่วยในการทำให้สมองผ่อนคลายจากความเครียด ความวิตกกังวล และยังสามารถช่วยฟื้นฟูสมรรถภาพของผู้ใช้สารเสพติดให้กลับมาแข็งแรงอีกครั้งหนึ่ง

• ผู้ต้องขัง สำหรับการใช้ดนตรีในการบำบัดผู้ต้องขังนั้นจะเน้นการใช้ดนตรีในการบำบัดจิตใจให้รู้สึกผ่อนคลายจากสภาวะแวดล้อมรอบกายที่อาจก่อให้เกิดความเครียดรุนแรงนั่นเอง

ขั้นตอนในการใช้ดนตรีบำบัด

หลังจากรู้ถึงเรื่องราวที่เกี่ยวกับดนตรีบำบัดรวมถึงข้อดี-ข้อเสียกันไปพอประมาณแล้ว หลายคนอาจต้องการทราบเกี่ยวกับขั้นตอนในการใช้ดนตรีบำบัดว่ามีอะไรบ้าง โดยขั้นตอนในการใช้ดนตรีในการบำบัดโดยนักบำบัดจะมีดังนี้

• ทำการตรวจประเมินอาหารเบื้องต้น นักดนตรีบำบัดจะทำการซักประวัติและประเมินอาการเบื้องต้นของผู้เข้ารับการบำบัด เช่น โรคประจำตัว การตอบสนองทางด้านร่างกายของผู้ป่วย การสื่อสาร ประวัติการเจ็บป่วย ความชอบและทักษะทางดนตรีเพื่อใช้ในการออกแบบดนตรีที่จะนำมาใช้ในการบำบัดที่เหมาะสมกับแต่ละคน

• เลือกทำกิจกรรมตามที่นักดนตรีบำบัดกำหนดมาให้เลือก แต่งเพลง​ (ทำนองเพลง,เนื้อเพลง) , ร้องเพลง , ฟังเพลง , เคลื่อนไหวร่างกายตามจังหวะเพลง , พูดคุยเกี่ยวกับดนตรี , เล่นเครื่องดนตรี เป็นต้น

• ทำการประเมินผล หลังจากที่การบำบัดด้วยดนตรีสิ้นสุดลง นักดนตรีบำบัดจะทำการประเมินเพื้่อดูประสิทธิภาพของการบำบัดว่าสามารถช่วยฟื้นฟูอาการของผู้ป่วยซึ่งเข้ารับการบำบัดว่าได้ดีหรือไม่

และขั้นตอนเหล่านี้ก็คือขั้นตอนหลัก ๆ ในการใช้ดนตรีเพื่อบำบัดรักษา จะเห็นได้ว่าขั้นตอนไมม่ยุ่งยากหรือซักซ้อนอะไรมากมาย เน้นไปทางบำบัดรักษาจากการสร้างความผ่อนคลายและปรับสมดุลของร่างกายและจิตใจนั่นเอง

สรุป

ทั้งนี้การใช้ดนตรีในการบำบัดนั้นไม่จะเป็นต้องใช้บำบัดกับผู้ป่วยเสมอไป คนตัวไปก็สามารถใช้ดนตรีในการบำบัดได้เช่นกัน โดยการใช้ดนตรีบำบัดในคนทั่วไปนั้นส่วนมากแล้วจะใช้ในจุดประสงค์เพื่อผ่อนคลายความเครียดและพัฒนาเรื่องการสื่อสาร หากสนใจสามารถปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ และสำหรับใครที่รักสุขภาพ ขอแนะนำว่าให้ทำประกันสุขภาพ กับ แรบบิท แคร์ เผื่อไว้ด้วยจะเป็นประโยชน์ในการดูแลสุขภาพในอนาคตอย่างมากเลยทีเดียว

สรุป

ดนตรีบำบัด Music Therapy คือ การบำบัดรักษาอาการทั้งทางกายภาพและจิตใจของผู้เข้ารับการบำบัดด้วยการใช้องค์ประกอบทางดนตรีต่าง ๆ เช่น เนื้อเพลง ท่วงทำนอง จังหวะ โดยนักดนตรีบำบัดนั้นจะเป็นผู้จัดการเกี่ยวกับกิจกรรมและเพลงที่จะใช้ในการบำบัดให้แก่ผู้เข้ารับการบำบัด โดยสามารถใช้กับผู้ป่วยหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็น ทหารผ่านศึก, ผู้ป่วยออทิสติก, ผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์, ผู้ป่วยโรคสมาธิสั้น, ผู้ที่ภาวะซึมเศร้าหรืออาการแพนิค, ผู้ใช้สารเสพติด รวมไปถึงผู้ต้องขังก็ได้เช่นกัน โดยเบื้องต้น ดนตรีบำบัดแบ่งออกเป็น 2 ประเภท

• ดนตรีบำบัดทางด้านกายภาพ หรือก็คือการใช้วิธีการตอบสนองของร่างกายต่อการใช้ดนตรีบำบัด ทั้งในการร้องเพลง เล่นเครื่องดนตรี เคลื่อนไหวตามจังหวะดนตรี เช่น อาการของโรคความดันโลหิต หรือ โรคหลอดเลือดหัวใจ เป็นต้น
• ดนตรีบำบัดความเครียดทางด้านจิตใจ การใช้ดนตรีบำบัดทางด้านจิตใจนั้นจะเป็นการเปลี่ยนจุดสนใจของผู้ที่เข้ารับการบำบัดให้มีสมาธิอยู่กับตนเอง ทำให้สภาวะอารมณ์ดีขึ้น เช่น ทำสมาธิ, ช่วยฟิ้นฟูโรคสมาธิสั้น หรือ ช่วยบำบัดความเครียด เป็นต้น

Nok Srihong

มีประสบการณ์มากกว่า 3 ปี เป็นนักเขียนด้านประกันสุขภาพ ประกันชีวิต เพื่อสุขภาพที่ Rabbit Care

และ 12 ปี ในอุตสาหกรรม OTA อย่าง Laterooms.com , Expedia.com จึงมีความเชี่ยวชาญด้านการท่องเที่ยว