ไขความลับ “เดจาวู” ปรากฏการณ์พิศวงที่วิทยาศาสตร์มีคำตอบ!
หากคุณเคยรู้สึกคุ้น ๆ ว่า เหตุการณ์หรือสถานการณ์บางอย่างมันเคยเกิดขึ้นกับคุณมาก่อนหน้านี้แล้ว โดยที่จู่ ๆ ก็นึกขึ้นมาได้ หรือจำได้ลาง ๆ นั่นแสดงว่าคุณเกิดอาการ เดจาวู เข้าแล้วล่ะ! อาการ เดจาวู คืออะไร ใช่ความฝันไหม และอันตรายหรือเปล่า น้องแคร์มีคำตอบ!
เดจาวู คืออะไร?
เป็นคำถามที่ยังคงค้างคาใจใครหลาย ๆ คน ที่อยากจะรู้ว่าสรุปแล้ว เดจาวู คืออะไรกันแน่? Déjà vu (เดจาวู) คือ คำศัพท์ฝรั่งเศสที่ใช้เรียกปรากฏการณ์ที่เป็นภาวะการรู้สึกเหมือนเคยเห็นหรือเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นซ้ำ ๆ กัน โดยไม่สามารถอธิบายได้ว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีที่มาอย่างไร ซึ่งในบางกรณีอาจเกิดขึ้นเมื่อเรากำลังเข้าถึงสถานการณ์หรือเหตุการณ์ใหม่ ๆ แต่รู้สึกเหมือนว่าเคยเห็นหรือประสบพบเจอกับสิ่งเหล่านั้นมาก่อนแล้ว ซึ่งจากการวิจัยบางส่วนชี้ให้เห็นว่าการเกิด เดจาวู นั้นอาจเกิดขึ้นจากการที่สมองของเราพยายามตีความสิ่งที่เรากำลังเห็นอยู่โดยใช้ความทรงจำเก่า ๆ ที่เรามีอยู่ นอกจากนี้ เดจาวู ยังถือเป็นอาการที่พบได้ในบางโรคทางจิตเวช อย่างเช่น โรควิตกกังวล หรือโรคที่เกี่ยวกับความเครียด มีสภาวะทางจิตที่ทำให้เกิดการรู้สึกผิดปกติในสถานการณ์ต่าง ๆ แต่อาจจะยังไม่ถึงขั้นเป็นโรคอะไรที่ต้องรักษาเป็นพิเศษ
สาเหตุคืออะไร? ทำไมจึงเกิดเดจาวูได้ล่ะ?
แม้ว่าจะยังไม่มีข้อมูลชัดเจนที่ระบุว่าการเกิด เดจาวู นั้นเกิดมาจากสาเหตุอะไรกันแน่ แต่ก็มีสมมติฐานหลายสมมติฐานที่สามารถอธิบายได้ว่ามันเกิดมาจากกระบวนการในสมองของเรา เป็นสมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับการรับรู้สิ่งต่าง ๆ ซึ่งสมองส่วนนี้จะมีการเก็บข้อมูลเกี่ยวกับสิ่งต่าง ๆ ที่เราเห็นหรือได้ยินในอดีต และเมื่อเราเห็นสิ่งที่คล้ายคลึงกันกับสิ่งที่เราเคยเห็นหรือได้ยินมาก่อน สมองจึงมีการจดจำและเกิดการรับรู้ทำให้เรารู้สึกเหมือนเราเคยเห็นหรือได้ยินสิ่งนั้นมาก่อน นอกจากนี้การวิจัยทางวิทยาศาสตร์ยังพบว่า เดจาวู น่าจะเกิดจากการทำงานของสมองที่ไม่ปกติ แต่ถึงอย่างนั้นก็ยังไม่มีข้อมูลวิจัยที่แน่ชัดเกี่ยวกับสาเหตุและกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการเกิด เดจาวู ที่แน่ชัด
หรือจริง ๆ แล้ว เดจาวู คือความฝันหรือเปล่า?
ต้องบอกว่าเดจาวูนั้นไม่ใช่ความฝันและแตกต่างกับความฝันอย่างชัดเจน นั่นเพราะความฝันนั้นจะเกิดขึ้นในช่วงเวลาระหว่างการนอนหลับของเรา และมีลักษณะเป็นการเห็นภาพ อย่างเช่น เห็นเป็นภาพในลักษณะที่ไม่เป็นธรรมชาติหรือเหตุการณ์ที่เป็นไปไม่ได้ ในขณะที่ เดจาวู นั้นเกิดขึ้นในขณะที่คุณกำลังตื่นอยู่และกำลังใช้ชีวิตประจำวันอยู่ตามปกติ โดยมีลักษณะเป็นการรู้สึกว่าเหตุการณ์หรือสถานการณ์ใดก็ตามเคยเกิดขึ้นมาก่อนหน้านี้แล้ว คุ้น ๆ ว่าเราเคยพบเจอเหตุการณ์หรือสถานการณ์นั้น ๆ มาก่อนหน้านี้ แม้ว่าอาจจะไม่เคยเกิดขึ้นจริง ๆ ในชีวิตก่อนหน้านั้นก็ตาม ดังนั้นจึงสรุปได้แน่ชัดว่า เดจาวู ไม่ใช่ความฝันอย่างแน่นอน และมันก็ไม่ใช่ลางบอกเหตุล่วงหน้าแต่อย่างใดด้วยเช่นกัน
อย่างไรก็ตาม ก็มีบางคนที่เชื่อว่า เดจาวู และความฝันอาจมีความเชื่อมโยงกันในบางกรณี เช่น เมื่อคุณรู้สึกว่ามีความสัมพันธ์หรือความคุ้นเคยระหว่างเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในฝันกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในชีวิตจริงแล้วรู้สึกเหมือนกัน หรือบางคนก็เชื่อว่าสาเหตุของ เดจาวู นั้นอาจเกิดจากการระลึกความทรงจำย้อนหลังในสมองขณะที่กำลังตื่นอยู่ แต่ก็ยังไม่มีการระบุว่าเกี่ยวข้องกับความฝันในทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างชัดเจน
เดจาวู เป็นอันตรายหรือไม่? เกิดขึ้นบ่อย ๆ เป็นสัญญาณเตือนโรคหรือเปล่า?
จริง ๆ แล้ว เดจาวู ไม่ได้ถือว่าเป็นอันตรายและไม่ได้มีผลกระทบต่อสุขภาพจิตของคนเราโดยตรง ในบางกรณีการเกิดอาการดังกล่าวอาจก่อให้เกิดความสับสนในจิตใจอยู่บ้าง เพราะอาจทำให้คุณรู้สึกว่ามันคือเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นมาแล้วจริง ๆ หรือแค่คิดไปเอง แต่คุณก็ไม่จำเป็นต้องกังวลเกี่ยวกับความเสี่ยงหรือผลกระทบใด ๆ ที่อาจเกิดขึ้นจาก เดจาวู เพราะไม่ได้มีความอันตรายร้ายแรงอะไร อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่า ปรากฏการณ์ เดจาวู ในทางวิทยาศาสตร์นั้นเกิดขึ้นจากส่วนของสมองที่เกี่ยวข้องกับการตัดสินใจและการรับรู้สิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น เพราะสมองได้รับสัญญาณต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น เสียง ภาพ กลิ่น หรือความรู้สึก เพื่อตัดสินใจว่าสิ่งที่เกิดขึ้นเป็นสิ่งที่เคยเกิดขึ้นมาก่อนหน้านี้หรือไม่ หากสมองตอบว่า “ใช่” ก็แปลว่าคุณกำลังพบกับอาการ เดจาวู อยู่นั่นเอง และไม่มีผลกระทบอะไรที่เป็นอันตรายกับร่างกายของคุณ
นอกจากนี้ก็ยังไม่มีข้อมูลใด ๆ ที่ระบุว่า เดจาวู เป็นสัญญาณเตือนโรคใด ๆ โดยทั่วไปแล้วการเกิดอาการไม่ได้มีความเกี่ยวข้องกับโรคหรือภาวะทางสุขภาพใด ๆ แต่ในบางกรณีการเกิดอาการอาจเป็นไปได้ว่าเป็นภาวะทางจิตเวช เช่น โรควิตกกังวล ภาวะสุดท้ายของโรคพาร์กินสัน หรือโรคที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของสมองอย่างโรคลมชัก การรู้สึก เดจาวู ขึ้นมาแน่นอนว่าอาจมีผลต่อระบบการทำงานของสมอง เนื่องจากเป็นการเกิดความรู้สึกที่มีลักษณะเป็นภาพจำที่มีความเหมือนกับสถานการณ์หรือสิ่งของที่เคยเกิดขึ้นมาก่อน นั่นหมายความว่าจะมีผลต่อการทำงานของระบบประมวลผลภายในสมอง อย่างเช่น ระบบการจดจำ และระบบการรับรู้สิ่งแวดล้อม ซึ่งเป็นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับสมองในการประมวลผลข้อมูลที่ได้รับจากสิ่งต่าง ๆในสิ่งแวดล้อมของเรา โดยภาวะนี้ส่วนใหญ่จะเกิดขึ้นโดยไม่มีผลกระทบต่อสุขภาพสมองของเราในระยะยาว แต่ในกรณีที่มีการรู้สึก เดจาวู บ่อยครั้ง เช่น การเกิดขึ้นอย่างไม่ธรรมชาติ ก็อาจมีผลกระทบต่อสุขภาพสมองได้ในระยะยาวได้เช่นกัน
อาการเดจาวู เกิดขึ้นเพราะเราเคยมีประสบการณ์ที่คล้ายกันมาก่อน จริงหรือ?
จะสังเกตได้ว่าการเกิด เดจาวู มักจะมีความเหมือนกันกับประสบการณ์ที่เคยเกิดขึ้นกับคุณมาก่อน ซึ่งอาจจะทำให้ผู้ที่ประสบปรากฏการณ์นี้รู้สึกว่าเคยเห็นหรือเป็นส่วนหนึ่งของประสบการณ์นั้นมาก่อน โดยในการเกิดแต่ละครั้งอาจจะเป็นเหมือนกันกับเหตุการณ์ที่เคยเกิดขึ้นมาก่อนอย่างแม่นยำหรืออาจจะแตกต่างกันไปได้ โดยอาจเป็นเหตุการณ์จริงที่เคยเกิดขึ้นแล้ว หรืออาจเป็นความจินตนาการหรือเหตุการณ์ในความฝันที่อาจมีสิ่งที่คล้ายกันกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในชีวิตจริงก็เป็นได้ จนทำให้เรามีความรู้สึกว่าเกิดเหตุการณ์นั้นมาก่อน หรืออาจจะเป็นความคุ้นเคยกับสถานที่ต่าง ๆ ก็เป็นอีกหนึ่งในปัจจัยที่อาจส่งผลต่อการเกิด เดจาวู ได้ โดยเฉพาะเมื่อเราไปเที่ยวชมสถานที่ใหม่ ๆ และเก็บความจำเกี่ยวกับสถานที่นั้น ๆ ไว้ หากในภายหลังเราได้เข้าไปในสถานที่เดิมอีกครั้ง ก็อาจจะมีความรู้สึกว่ามีความคล้ายคลึงกับครั้งก่อนหน้านั้น ซึ่งอาจเป็นเหตุผลที่ทำให้เกิดอาการได้ แต่การเกิด เดจาวู นั้นยังขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ไม่ได้เกี่ยวข้องเพียงแค่ความคุ้นเคยกับสถานที่เดิมๆ ที่เคยไปมาก่อนหน้านี้เท่านั้น
เกิดเดจาวู เพราะสมองของเรากำลังทำงานผิดปกติหรอ?
เนื่องจากว่าขณะนี้ยังไม่มีข้อมูลวิจัยที่แน่ชัดเกี่ยวกับสาเหตุและกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการเกิด เดจาวู อย่างแน่ชัด ดังนั้นยังคงไม่อาจสรุปชัดเจนได้ว่าเป็นอาการที่เกิดจากการทำงานของสมองที่ผิดปกติ เนื่องจากการทำงานของสมองเป็นเรื่องที่ค่อนข้างซับซ้อนและยังมีความไม่แน่นอนอยู่ ในทางกลับกันก็อาจจะมีปัจจัยหลายอย่างที่ทำให้เกิดได้ เช่น สภาพจิตใจ การสังเกต การรับรู้ การจดจำ หรืออาจเกิดจากการเรียนรู้เกี่ยวกับเหตุการณ์นั้น ๆ ในอดีตโดยที่ไม่รู้ตัว แต่ก็ต้องบอกว่าการทำงานของเซลล์ประสาทที่ขัดข้องนั้นสามารถกระตุ้นให้เกิด เดจาวู ได้
นอกจากนี้การเกิด เดจาวู ก็มักจะพบในผู้ป่วยโรคลมชักได้บ่อย ๆ เนื่องจากโรคลมชักมีผลต่อการทำงานของระบบประสาท โดยเฉพาะส่วนของสมองที่เกี่ยวข้องกับการส่งสัญญาณประสาท แต่ เดจาวู ไม่ได้มีเฉพาะกับผู้ป่วยโรคลมชักเท่านั้น และไม่ได้เป็นสิ่งที่ระบบประสาททำผิดปกติเพียงอย่างเดียว ในบางกรณี ผู้ป่วยโรคลมชักอาจเกิดอาการขึ้นมาได้ โดยเฉพาะเมื่อได้รับยาและมีการกระตุ้นสมองเป็นพิเศษหรือผ่านการรักษาด้วยการกระตุ้นสมอง แต่ไม่ใช่ทุกกรณีที่เป็นโรคลมชักจะเกิดอาการอย่างเช่น ในกรณีกลุ่มผู้ป่วยโรคลมชักที่ไม่ได้รับยาหรือไม่มีการกระตุ้นสมองเป็นพิเศษก็มักจะไม่ได้เกิดอาการดังกล่าว
เกิดเดจาวูบ่อย ๆ ควรไปพบแพทย์หรือเปล่า?
แม้ว่าการเกิดเดจาวูจะไม่มีการกำหนดตัวเลขที่ชัดเจนในการบ่งบอกว่า เกิดขึ้นมากเท่าไหร่จึงถือว่าไม่ปกติต้องรีบไปพบแพทย์ เพราะผู้คนแต่ละคนก็จะมีประสบการณ์ในการเกิด เดจาวู ที่แตกต่างกันไป และอาจเกิดขึ้นบ่อยหรือน้อยขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล อาจจะมีคนที่เกิดอาการบ่อยมากแต่ไม่ได้มีผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน ในขณะที่บางคนอาจจะมีความรู้สึกว่ามันเป็นเรื่องแปลกใหม่และมีผลกระทบกับสมาธิและความจำ ดังนั้นถ้าหากคุณมีคำถามหรือความกังวลเกี่ยวกับการเกิด เดจาวู คุณควรพูดคุยกับแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสมองเพื่อขอรับคำปรึกษาเพิ่มเติมและการวินิจฉัยที่ถูกต้อง และในกรณีที่เป็นการเกิด เดจาวู ที่ผิดปกติหรือมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วยจนมีผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน หรือมีอาการร่วมกับสุขภาพร่างกายที่ไม่ปกติ อย่างเช่น อาการลมชัก ก็ควรพบแพทย์เพื่อประเมินสุขภาพของระบบประสาทด้วยวิธีต่าง ๆ และหาสาเหตุที่เกิดขึ้นเพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาต่อไป แต่หากไม่มีอาการร่วมและไม่มีผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต ก็ไม่จำเป็นต้องไปพบแพทย์เป็นพิเศษ
วางแผนด้านสุขภาพกับแรบบิท แคร์ แม้เดจาวูจะไม่มีผลกระทบต่อสุขภาพร้ายแรง!
เพราะการซื้อประกันสุขภาพเป็นการเตรียมตัวเพื่อป้องกันความเสี่ยงทางการเงินจากการเจ็บป่วยที่อาจเกิดขึ้นเมื่อไหร่ก็ได้ แม้การเกิดเดจาวูอาจจะยังไม่ได้เป็นเรื่องที่ส่งผลกระทบกับสุขภาพของคุณแบบร้ายแรงก็ตาม แต่หากคุณมีประกันสุขภาพติดตัวไว้ หากเกิดเหตุไม่คาดคิดด้านสุขภาพขึ้นมาเมื่อไหร่ ประกันที่คุณมีก็จะเป็นตัวช่วยอย่างดีในการให้ความคุ้มครองการรักษาโรคและค่าใช้จ่ายในการรักษา ซึ่งประกันสุขภาพจากแรบบิท แคร์ จะช่วยทำให้คุณมั่นใจและไม่ต้องกังวลเรื่องการเงินในขณะที่ต้องรักษาโรคหรืออาการเจ็บป่วย ดังนั้นการซื้อประกันสุขภาพเป็นเรื่องสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างความมั่นคงในเรื่องการเงินและสุขภาพของเราในอนาคต
นอกจากนี้การซื้อประกันสุขภาพจากแรบบิท แคร์ ยังมีประโยชน์หลายอย่างที่สามารถช่วยให้คุณประหยัดเงินได้ ดังนี้
- ลดภาระค่าใช้จ่ายในการรักษาโรค: ประกันสุขภาพช่วยให้คุณไม่ต้องเสียเงินในการรักษาโรคหรืออุบัติเหตุที่ไม่คาดคิดเพิ่มเติม เพราะบริษัทประกันจะเป็นผู้รับความเสี่ยงนั้นเอง ซึ่งจะช่วยลดค่าใช้จ่ายในระยะยาวได้
- ประหยัดเวลาในการรอคิว : การซื้อประกันสุขภาพจะช่วยให้คุณได้รับการรักษาทันเวลาโดยไม่ต้องรอคิวนาน เนื่องจากคุณสามารถเลือกโรงพยาบาลหรือคลินิกที่คุณต้องการเพื่อเข้ารับการรักษาได้ทันที
- บริการสุขภาพที่ดี : หากคุณซื้อประกันสุขภาพส่วนบุคคล คุณจะได้รับการบริการสุขภาพที่ดีและมีคุณภาพ ไม่ว่าจะเป็นการเข้ารับบริการกับสถานพยาบาล การตรวจสุขภาพประจำปีหรือการวินิจฉัยรักษาโรค
- ลดภาระครอบครัว: หากคุณเป็นผู้ที่มีครอบครัว การซื้อประกันสุขภาพจากเราจะสามารถช่วยลดภาระทางการเงินต่อครอบครัวของคุณได้ในส่วนของค่าใช้จ่ายในการรักษา ซึ่งจะช่วยให้คุณสบายใจและมั่นใจในเรื่องการเงินของครอบครัวว่าจะไม่หมดไปกับค่ารักษาทั้งหมดอย่างแน่นอน
- ประหยัดภาษี: การซื้อประกันสุขภาพสามารถลดภาระภาษีได้เพราะเป็นค่าใช้จ่ายในการซื้อประกันสุขภาพ สามารถนำมาใช้ลดหย่อนภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาประจำปีได้สูงสุดถึง 25,000 บาท และหากคุณมีการซื้อประกันชีวิตร่วมด้วย คุณสามารถนำค่าใช้จ่ายในการซื้อประกันชีวิตมาใช้ลดหย่อนภาษีร่วมกันประกันสุขภาพได้สูงสุด 100,000 บาท
และถ้าหากคุณกังวลว่าจะเลือกประกันสุขภาพแผนไหนดี แรบบิท แคร์ มีบริการเปรียบเทียบประกันสุขภาพที่เหมาะสมกับความต้องการและงบประมาณของคุณมากที่สุดไว้คอยบริการ ใช้เวลาเพียงไม่กี่นาทีก็สามารถตัดสินใจเลือกแผนประกันสุขภาพที่ตรงความต้องการของคุณได้เลย เรื่องสุขภาพไม่เข้าใครออกใครรีบไปซื้อกันได้เลยที่แรบบิท แคร์!
ทีมกองบรรณาธิการ กลุ่มนักเขียนผู้มีประสบการณ์ด้านรถยนต์ การเงิน และประกันภัย ของ แรบบิท แคร์ ที่เปิดดำเนินการมาแล้วมากกว่า 10 ปี