สายมูเตลู แก้บนด้วยการทานมังสวิรัติยังไง ไม่ให้บนแตก!?

การกินมังสวิรัตินั้นมีหลายสาเหตุ บางคนอาจจะเลือกทานเพื่อสุขภาพ แต่บางคนเป็นการเริ่มทานครั้งแรกเพราะบนบานเอาไว้! แล้วมังสวิรัติมีอะไรบ้าง? แตกต่างอย่างไรจากการทานเจ เลือกทานยังไงให้ยังอยู่ในสายกินมังโดยที่บนไม่แตก? ทานแล้วดีต่อร่างกายจริงหรือ? วันนี้ แรบบิท แคร์ จะพาทุกคนไปหาคำตอบกัน!

ก่อนเริ่มทาน มารู้จัก อาหารเจ และ อาหารมังสวิรัติ คืออะไรกันแน่?

ก่อนจะเริ่มต้นบนบาน หรือเริ่มต้นกินเจ กินมัง ตามที่ได้กล่าวบนไปแล้ว เรามาทำความรู้จักกันให้มากขึ้นก่อนดีกว่า โดย

อาหารมังสวิรัติ (Vegetarian) คือ อาหารที่งดเว้นในการใช้เนื้อสัตว์ฺทำ ซึ่งมีรากศัพท์มาจากคำว่า “มังสะ” แปละว่า เนื้อสัตว์ และคำว่า “วิรัติ” แปลว่า การงดเว้น นี่เองที่ทำให้อาหารส่วนมากของมังสวิรัติทำมาจากผักผลไม้เป็นหลัก โดยจากรายงานต่าง ๆ พบว่ามีผู้ให้ความสนใจในการกินมังสวิรัติมากขึ้นจากหลากหลายสาเหตุ ไม่ว่าเรื่องของความเชื่อ หรือเรื่องสุขภาพ เกิดเป็นการกินมังหลายสาย และในปัจจุบัน สามารถแบ่งประเภทการกินมังฯได้อีก ดังนี้

• มังสวิรัติบริสุทธิ์ (Vegan) คือ การงดเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์จากสัตว์ทุกชนิด เลือกกินเฉพาะผัก ผลไม้และผลิตภัณฑ์จากพืชเท่านั้น นอกจากการกินแล้ว ผู้กินมังสวิรัติบริสุทธิ์ยังไม่ใช้ผลิตภัณฑ์ที่ได้มาจากสัตว์ทั้งทางตรงและอ้อมอีกด้วย เช่น เสื้อผ้า หรือเครื่องสำอาง ด้วยความเชื่อเรื่องการไม่เบียดเบียนสัตว์

• มังสวิรัติพืชสด (Raw Vegan) คือ การงดเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์จากสัตว์ทุกชนิด กินเฉพาะผักและผลไม้สด ๆ โดยไม่ผ่านความร้อน เพราะเชื่อว่าจะได้คุณค่าทางอาหารอย่างเต็มเปี่ยม

• มังสวิรัติ (Vegetarian) คือ การงดเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์อาหารจากสัตว์ทุกชนิด กินเฉพาะผัก ผลไม้และผลิตภัณฑ์จากพืชเท่านั้น แต่จะไม่เคร่งครัดเรื่องการใช้ผลิตภัณฑ์อื่น ๆ จากสัตว์

• มังสวิรัติแบบแมคโครไบโอติก (Macrobiotic Diet) คือ การงดเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์อาหารจากเนื้อสัตว์ เน้นการกินธัญพืชต่าง ๆ รวมถึงทานเนื้อปลา ยึดหลักการกินอาหารตามความเชื่อที่เน้นความเป็นธรรมชาติและการรักษาสมดุลของหยินหยาง

• มังสวิรัตินม-ไข่ (Lacto-Ovo Vegetarian) คือ การงดเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์จากเนื้อสัตว์ แต่ยังสามารถกินผลิตภัณฑ์จากนมและไข่ได้

• มังสวิรัติไข่ (Ovo Vegetarian) คือ การงดเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์จากเนื้อสัตว์ แต่สามารถกินไข่ได้

• มังสวิรัตินม (Lacto Vegetarian) คือ การงดเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์จากเนื้อสัตว์ แต่สามารถกินนมและผลิตภัณฑ์จากนมได้

• มังสวิรัติผลไม้ (Fruitarian) คือ การกินเฉพาะผลไม้ ผักจำพวกผลไม้ (มะเขือเทศ) ถั่ว และธัญพืช

• มังสวิรัติแบบเจ (J-Chinese Vegetarian) คือ การงดเนื้อสัตว์ ผลิตภัณฑ์จากเนื้อสัตว์ (บางความเชื่ออาจยกเว้นหอยนางรม) และพืชฉุน 5 ชนิด เป็นรูปแบบการกินที่อิงกับหลักความเชื่อทางศาสนา

นอกจากนี้ ยังมี อาหารกึ่งมังสวิรัติ (Partial vegetarian) เป็นการเลือกบริโภคสัตว์บางชนิด แต่จะไม่บริโภคเนื้อสัตว์ใหญ่ หลายคนมองว่าเป็นการทานเพื่อสุขภาพมากกว่าความเชื่อ สามารถแบ่งย่อยเป็น 3 ประเภท ได้แก่

• Pescatarian นอกจากผักผลไม้ ยังสามารถเลือกกิน อาหารทะเล ไข่ และผลิตภัณฑ์จากนมได้ แต่จะงดเนื้อสัตว์ชนิดอื่น ๆ แทน

• Pollo-vegetarian เน้นการทานผักผลไม้ และกินเนื้อสัตว์ปีก แต่งดเนื้อสัตว์ใหญ่ และปลา

• Flexitarian คือ การกินมังสวิรัติแบบยืดหยุ่น บริโภคไข่และผลิตภัณฑ์จากนม รวมทั้งบริโภคเนื้อสัตว์ต่าง ๆ ในปริมาณน้อย 

ดังนั้น หากใครเห็นคนที่บอกว่าทานมังสวิรัติแต่ทานไข่ ทานนมด้วย ก็ไม่ต้องตกใจไป เพราะการทานมังนั้น มีหลากหลายประเภท ขึ้นอยู่กับความพร้อม ความชอบ หรือแม้แต่ความเชื่อของบุคคลนั้น ๆ ด้วย!

นอกจากนี้ จะเห็นได้ว่า “อาหารเจ” หรือ “ไจ” คือหนึ่งในรูปแบบของการทานมังสวิรัติชนิดหนึ่ง ซึ่งมีรากศัพท์มาจากความหมายว่า “ไม่มีของคาว” ทำให้การกินเจปฎิเสธเรื่องนำเนื้อสัตว์ทุกชนิดมาทำเป็นอาหาร รวมไปถึงพืช 5 ชนิด ที่เชื่อมาจากสัตว์หรือผักที่มีกลิ่นฉุนนั่นเอง 

โดยอาหารเจ แม้จะเป็นหนึ่งในประเภทของการทานมังสวิรัติ แต่อาหารเจจะมีส่วนเกี่ยวข้องกับความเชื่อของทางศาสนามากกว่า แต่ชาวจีนและแพทย์แผนจีนโบราณเชื่อว่า การกินอาหารเจทำให้สุขภาพดีและเป็นการปรับสมดุลให้ร่างกาย รวมถึงขับของเสียออกจากร่างกายได้  นอกจากนี้ยังมีข้อปฎิบัติที่ไม่เหมือนกับชาววีแกนอีก ดังนี้

• งดการบริโภคเนื้อสัตว์ หรือทำอันตรายสัตว์ทุกชนิด
  
• งดไข่, นม, เนย และน้ำมันที่มาจากสัตว์
  
• งดอาหารรสจัด (รสเค็มมาก, หวานมาก, เปรี้ยวมาก และเผ็ดมาก)
  
• งดผักกลิ่นฉุน ทั้ง 5 ชนิด ซึ่งเชื่อว่าจะทำลายพลังธาตุทั้ง 5 ของร่างกาย ได้แก่

กระเทียม ทำลายการทำงานของหัวใจ ซึ่งกระทบต่อธาตุไฟในร่างกาย

ต้นหอม หอมแดง และหอมใหญ่ ทำลายการทำงานของไต ซึ่งกระทบต่อธาตุน้ำในร่างกาย

กระเทียมโทนจีน ทำลายการทำงานของม้าม ซึ่งกระทบต่อธาตุดินในร่างกาย

กุยช่าย ทำลายการทำงานของตับ ซึ่งกระทบต่อธาตุไม้ในร่างกาย

ใบยาสูบ ทำลายการทำงานของปอด ซึ่งกระทบต่อธาตุโลหะในร่างกาย

• ถือศีลทั้งกายและวาจา รักษาจิตให้บริสุทธิ์ ควบคุมอารมณ์ให้คงที่ จึงจะนับว่าเป็นการถือศีล-กินเจที่แท้จริง

สรุปความแตกต่างระหว่างการทานเจและและทานมังสวิรัตินั้น แตกต่างที่ข้อห้ามยิบย่อย อย่าง ผ้กฉุน 5 ชนิด หรือเรื่องการถือศีล นั่นเอง

ดังนั้นทางที่ดี หากใครต้องการจะบนอะไร แนะนำให้พูดกล่าวให้ชัดเจนว่าเป็นการทานมังสวิรัติแบบไหน? หรือเลือกจะทานเจเพื่อแก้บนดี? เพราะหากไม่ระบุให้ละเอียด บนแตกไม่รู้ด้วยนะ!

กินมังสวิรัติอย่างไรให้ดีกับร่างกาย แม้อยู่ในช่วงแก้บน

แม้จะกินแล้วได้บุญ อิ่มใจที่ไม่เบียดเบียนสัตว์โลก หรือแม้แต่กินเพื่อแก้บนนานๆ เป็นระยะเวลาหลายเดือน หากไม่วางแผนให้ดี การกินมัง กินเจ อาจทำให้คุณเกิดปัญหาสุขภาพ แทนที่จะได้ประโยชน์ได้! แล้วจะต้องเริ่มต้นทานอะไร ต้องระวังอะไรบ้างละ? ไปดูกันดีกว่า

สำหรับการทานมังสวิรัตินั้น จะทำให้เราได้รับสารอาหารจำพวกวิตามิน เกลือแร่ ใยอาหารเพิ่มขึ้นอย่างมาก นอกจากนี้ยังมีไขมันอิ่มตัวน้อย อุดมไปด้วยไขมันดีที่มีประโยชน์ช่วยบำรุงสุขภาพหัวใจ และสารต้านอนุมูลอิสระที่มีส่วนช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่าง ๆ รวมถึงโรคที่เกิดจากความเสื่อมของร่างกายตามวัย ช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเรื้อรังทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็น โรคเบาหวาน, โรคความดัน, โรคหัวใจ และโรคไม่ติดต่อต่างๆ (NCDs) 

แต่การเลือกรับประทานอย่างถูกวิธี การปรุง ก็มีความสำคัญ ดังนั้น การรับประทานอาหารมังสวิรัติไม่ว่าแบบไหน ควรวางแผนการทานให้หลากหลาย เพื่อให้ได้รับสารอาหารอย่างครบถ้วนเหมาะสม

การกินอาหารมังสวิรัติจำเป็นต้องวางแผนอาหารแต่ละมื้อมากกว่าปกติ เพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหารที่จำเป็นอย่างครบถ้วน โดยเฉพาะคนที่เลือกกินมังสวิรัติแบบงดทั้งเนื้อสัตว์ ไข่ และนม จะมีความเสี่ยงสูงในการขาดสารอาหารจนเกิดโรคอื่น ๆ ได้

 เช่น มีอาการเวียนหัวหรือรู้สึกเหนื่อยง่าย, โรคเลือดจาง, เส้นประสาทเสื่อมสภาพ, กล้ามเนื้อเหี่ยวหรือเสียมวลกล้ามเนื้อ, เสี่ยงต่อการมีบุตรยาก, ท้องผูกเพราะไฟเบอร์เยอะ ไม่ย่อย หรือมีอาการจากระบบประสาทหลายอย่าง เช่น ความจำเสื่อม การขาดสมาธิ หรือความสามารถในการใส่ใจในการทำงานลดลง เกิดความรู้สึกผิดปกติ เช่น ร้อนเหมือนถูกไฟ คัน ความรับรู้สัมผัสลดลง

โดยสารอาหารสำคัญที่ชาวมังสวิรัติควรชดเชย มีดังนี้

• โปรตีน

สามารถหาได้จากผลิตภัณฑ์จากนมถั่วเหลือง และตระกูลถั่วอื่น ๆ อย่าง ควินัว รวมถึงธัญพืชไม่ขัดสี เช่น ข้าวโอ๊ต ข้าวบาร์เลย์

• แคลเซียม

หากเป็นผู้กินมังสวิรัติประเภทที่ไม่ทานนม ไข่ อาจจะต้องทดแทนด้วยอาหารชนิดอื่น ได้แก่ บร็อกโคลี่, เคล กะหล่ำ, กระเจี๊ยบเขียว และนมจากธัญพืช เช่น นมอัลมอนด์, นมถั่วเหลือง, นมข้าวโอ๊ต รวมไปถึงอาหารจำพวกเต้าหู้, งาขาวงาดำ ขนมปังไม่ขัดสี และผลไม้อบแห้ง เช่น แอพริคอท, ลูกเกด, ลูกพรุน, มะเดื่อ

• ธาตุเหล็ก

สามารถหาได้จากอาหารจำพวกซีเรียล, ธัญพืชไม่ขัดสี, ถั่ว, เต้าหู้, ผักใบเขียว และผลไม้แห้ง ทั้งนี้ร่างกายของคนเราจะดูดซึมธาตุเหล็กจากอาหารเหล่านี้ได้ไม่ดีเท่าธาตุเหล็กในเนื้อสัตว์ จึงควรรับประทานผักผลไม้ที่มีวิตามินซีที่ช่วยในการดูดซึมธาตุเหล็กควบคู่ไปด้วย เช่น ส้ม, สตรอว์เบอร์รี, มะเขือเทศ, กะหล่ำปลี รวมถึงบร็อคโคลี่ด้วย

• สังกะสี

เน้นทานตระกูลถั่ว ถั่วเปลือกแข็ง เต้าหู้ เต้าเจี้ยวญี่ปุ่น (มิโสะ) ธัญพืชไม่ขัดสี และจมูกข้าวสาลี รวมถึงอาหารบางประเภทที่เสริมเรื่องแคลเซียม เช่น นมถั่วเหลือง หรือผักใบเขียว เป็นต้น

• กรดไขมันโอเมก้า-3

ในกรณีที่เป็นการทานมังสวิรัติแบบไม่ทานเนื้อปลา ให้ทดแทนด้วยน้ำมันจากพืช เช่น น้ำมันเมล็ดแฟ็กซ์, น้ำมันเมล็ดองุ่น, น้ำมันถั่วเหลือง และผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลือง เช่น เต้าหู้ วอลนัท

• วิตามินดี

ส่วนมากเราจะพบวิตามินดีได้ใน นมวัว ไข่ นมถั่วเหลือง นมข้าวบางชนิด และซีเรียลบางชนิด แต่ในกรณีที่ไม่ทานผลิตภัณฑ์จากนมหรือไข่ มีข้อแนะนำให้ผู้กินมังออกกำลังกาย เจอแดดยามเช้าก่อนช่วงเวลา 9 – 10 โมงเช้า จะทำให้ร่างกายได้รับวิตามินดีได้ดีมากขึ้น

• ไอโอดีน

ในกรณีที่ไม่สามารถทานผลิตภัณฑ์จากนม ไข่ ได้ เลือกทานทดแทนด้วยสาหร่าย หรือเครื่องดื่มมังสวิรัติที่เติมสารสกัดจากสาหร่าย

• วิตามินบี 12

เป็นสารอาหารที่ชาววีแกนที่ไม่กินเนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์จากสัตว์ เสี่ยงได้รับไม่เพียงพอมากที่สุด เพราะพบได้ในเนื้อสัตว์ ไข่ และนมเท่านั้น โดยอาจทดแทนด้วยเครื่องดื่ม ซีเรียล หรือผลิตภัณฑ์นมถั่วเหลืองที่เติม  หรืออาจเลือกรับประทานวิตามินบี 12 ในรูปแบบอาหารเสริม ตามปริมาณที่แนะนำบนฉลาก

ทั้งนี้ มีความเชื่อผิด ๆ ที่ว่าอาหารจำพวกเห็ด ถั่วเหลืองหมัก (เทมเป้) เต้าเจี้ยวญี่ปุ่น และสาหร่ายทะเลนั้นมีวิตามินบี 12 แต่ที่จริงแล้วเป็นเพียงส่วนประกอบที่มีโครงสร้างคล้ายกันเท่านั้น ไม่สามารถทดแทนกันได้ เนื่องจากมีกลไกการทำงานในร่างกายต่างจากวิตามินบี 12 นั่นเอง

ดังนั้น หากอยากกินมังสวิรัติ หรือกินเจ ให้ได้ประโยชน์ ดีต่อร่างกายที่สุด ควรเลือกทานสารอาหารจากแหล่งอื่นให้เพียงพอ เพื่อช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดปัญหาสุขภาพ

กินมังสวิรัติเป็นเรื่องดี แต่อาจไม่เหมาะกับทุกคน!

ไม่ว่าจะเป็นการกินเพื่อแก้บน สายมูเตลู หรือตั้งใจกินเพื่อเสริมสร้างกุศล กินเพื่อสุขภาพ การกินมังสวิรัติก็ยังมีข้อจำกัดอยู่! 

ด้วยความที่กรดอะมิโน แคลเซียม และวิตามิน เช่น วิตามินเอ, วิตามินบี 12 สามารถพบได้ในอาหารประเภท นม ไข่ รวมถึงในเนื้อสัตว์ ซึ่งส่งผลต่อการเจริญเติบโตของร่างกาย ทำให้กลุ่มคนต่อไปนี้ ไม่เหมาะกับการทานมังสวิรัติ หรือกินเจ ดังนี้

• คนที่กำลังท้อง
• ผู้ที่อยู่ระหว่างให้นมบุตร
• ทารก และเด็กที่อยู่ในวัยกำลังเจริญเติบโต

เนื่องจากร่างกายยังต้องการสารอาหารต่าง ๆ ช่วยในการเจริญเติบโตอยู่ รวมไปถึงหากวางแผนไม่ดี อาหารมังสวิรัติ หรืออาหารเจที่มีรสจัด มีโซเดียม มีน้ำตาลสูง จะเสี่ยงต่อการก่อเกิดโรคกับผู้สูงวัยในบางกลุ่มได้

การกินเจ กินมังสวิรัติ ควรทานแต่พอดี นอกจากนี้ อาหารมังสวิรัติที่ทำสำเร็จตามร้านค้าต่าง ๆ เองก็ต้องระวังให้ดี เพราะแม้จะปลอดเนื้อสัตว์ แต่จะอุดมไปด้วยแป้ง น้ำตาล และไขมันในปริมาณมาก มีแคลอรี่สูง โซเดียมสูงกว่าอาหารทั่วไป ไม่ค่อยมีคุณค่าทางสารอาหารมากเท่าที่ควร ควรเลือกให้ดีก่อนซื้อเสมอ

นอกจากนี้ยังไม่แนะนำให้คนที่กินมังสวิรัติเน้นกินผลไม้อย่างเดียว รวมถึงผู้ที่ลดน้ำหนักก็ไม่ควรกินผลไม้อย่างเดียวในมื้อเย็นเช่นกัน เพราะน้ำตาลจะสะสมในช่วงก่อนนอนที่เราไม่ได้ใช้พลังงานนั่นเอง

ไม่ว่าการกินมัง กินเจ จะทำไปเพื่อแก้บนสายมู หรือกินเพื่อสุขภาพ แต่จะดียิ่งกว่า ถ้าเราเผื่อแผนสำรองอย่าง ประกันสุขภาพ กับ แรบบิท แคร์ เอาไว้! 

ที่ แรบบิท แคร์ เรามีบริการเปรียบเทียบประกันสุขภาพ ทั้ง ประกัน IPD-OPD, ประกันเด็ก, ประกันโรคร้ายแรง หรือแม้แต่ประกันอุบัติเหตุ ให้คุณได้เลือกทำตามไลฟ์สไตล์ที่ต้องการ พร้อมเบี้ยประกันที่จับต้องได้ ชำระเงินง่าย ผ่อน 0% ได้นานสูงสุด 10 เดือน คลิกเลย!